سبد خرید شما خالی است.
در اين استاندارد قیر و مواد قیری، اصطلاحات و تعاريف زير به كار مي رود:
(Bituminous Materials) قيري مواد
ناميزه (امولسيون) آنيوني (emulsion Anionic ):
نوعي از امولسيون كه در آن عامل امولسيون ساز مشخصي، بار منفي غالبي را بر روي فاز ناپيوسته ايجاد مي كند.
آسفالت (Asphalt):
ماده اي چسبنده به رنگ قهوه اي تيره تا سياه كه قسمت عمده آن قيرهايي است كه در طبيعت وجود دارد يا از مراحل پالايش نفت حاصل مي شود.
قير خالص (cement Asphalt ):
قيري روان يا غير روان كه به دليل افزايش قوام و كيفيت براي توليد مخلوط آسفالت مصرفي در روسازي ها مورد استفاده قرار مي گيرد. درجه نفوذ اين قير در دماي 25 درجه سلسيوس و تحت بار 100 گرم در مدت پنج ثانيه بين پنج تا 500 است.
آسفالتن (Asphaltenes):
يك برش هيدروكربني با وزن ملكولي زياد است كه از قیر و مواد قیری با يك حلال نفتاي پارافيني و با نسبت مشخصي از حلال – قير استخراج مي شود.
يادآوري- نسبت آسفالتن بايد به وسيله نسبت حلال و حلال – آسفالتن تعيين شود.
Asphalt rock) (rock asphalt)) سنگ قير :
سازندهاي سنگي طبيعي هستند كه معمولاً شامل سنگ آهك يا ماسه سنگ مي باشند و در لايه هاي آنها مقادير جزيي مواد قيري وجود دارد.
قير- لاستيك (rubber-Asphalt ):
مخلوطي از قير خالص، تايرهاي لاستيكي مستعمل و افزودني هاي ديگر كه مقدار لاستيك آن حداقل 15 درصد وزن كل توده مي باشد و در اثر واكنش با قير خالص گرم ذرات لاستيكي متورم مي شوند.
قير (Bitumen):
از مواد چسبنده طبيعي يا مصنوعي كه عمدتاً از تركيبي سياه يا تيره (جامد، نيمه جامد يا كندروان هيدروكربن هايي با وزن ملكولي زياد ساخته شـده است و قيرهاي معدني، طبيعي و قطران از انواع آن مي باشند.
قيري (Bituminous):
به هر جسمي كه داراي قير بوده و يا با قیر و مواد قیری مخلوط شده باشد، اطلاق مي شود. به عنوان مثال بتن آسفالتي، الياف يا پارچه هاي قيراندود، روسازيهاي قيري.
ناميزه (امولسيون) قيري (emulsion Bituminous ):
سوسپانسيوني كه داراي ذرات ريزي از مواد قيري در آب يا محلول هاي آبي باشد. يا سوسپانسيوني از ذرات ريز آب يا محلول هاي آبي در مايعات قيري.
ناميزه (امولسيون) كاتيونيك (emulsion Cationic ):
نوعي از امولسيون كه در آن يك عامل امولسيون ساز مشخص، بارهاي مثبت غالبي را روي فاز ناپيوسته ايجاد مي كند.
قطران زغال سنگ (tar Coal ):
زغال سنگ قيري به دست مي آيد. ماده اي چسبنده به رنگ قهوه اي تيره تا سياه كه از تقطير تخريبي به وجود می آید.
قطران كوره كك (tar oven–Coke):
قطران زغال سنگي است كه به عنوان محصول جانبي در كوره هاي كك سازي از زغال سنگ قيري به دست مي آيد.
(Cut-back asphalt) محلول قير:
تركيب پسماند نفتي (قير) با محصولات حاصل از تقطير نفت.
يادآوري- قير محلول ديرگير ممكن است به طور مستقيم از تقطير به دست آيد كه تحت عنوان “روغن هاي راه” شناسايي
مي شود.
محصولات قير محلول (products back-Cut ):
تركيب پسماندهاي نفتي يا قطران با محصولات حاصل از تقطير.
روان ساز (Flux):
ماده اي قيري است كه به صورت مايع براي روان كردن ساير مواد قيري استفاده مي شود.
كربن آزاد موجود در قطران (tar in carbon–Free ):
برش هيدروكربني حاصل از رسوب گذاري قطران رقيق شده توسط دي سولفيد كربن يا بنزن.
قطران زغال سنگ حاصل از گاز خانگي (tar coal house–Gas):
قطران زغال سنگ حاصل از برگشت گاز خانگي كه در صنايع توليد گاز روشنايي از زغال سنگ قيري به دست مي آيد.
نفتن- آروماتيكها (aromatics–Naphthene):
مخلوطي از هيدروكربن هاي نفتني و آروماتيك كه يك بار در حين مراحل تصفيه توسط حلال هاي پارافيني جذب سطحي شده اند و سپس توسط يكسري حلال هاي آروماتيك شبيه تولوئن دوباره جذب مي شوند.
يادآوري- نسبت نفتن– آروماتيك ها بايد به وسيله نسبت حلال، حلال – آسفالت و ماده واسط جاذب تعيين شود.
قير طبيعي (asphalt Native ):
قیر و مواد قیری كه به صورت طبيعي يافت مي شود.
قطران نفت- گاز (tar gas–Oil):
قطراني كه از شكست بخارهاي نفتي در دماهاي زياد از صنايع توليد گاز نفتي به دست مي آيد.
زفت (Pitch ):
ماده اي جامد و چسبنده به رنگ قهوه اي تيره يا سياه كه در صورت قرار گرفتن در معرض حرارت به آرامي روان مي شود. اين ماده از پسماند تبخير جزئي و يا تقطير جزء به جزء قطران به دست مي آيد.
آروماتيك هاي قطبي (Aromatics – Polar ):
برشي از هيدروكربن آروماتيك قطبي است كه در حين مراحل تصفيه توسط جاذب هاي واسط از حلال هاي پارافينيك جذب شده و سپس با استفاده از حلال هيدروكربني كلرينه شده مانند تريكلريد اتيلن مجدداً جذب مي شود.
يادآوري- نسبت آروماتيك هاي قطبي بايد به وسيله نسبت حلال، حلال– آسفالت و ماده واسط جاذب تعيين شود.
(Recycling agent (R.A)) بازيافت كننده ماده:
مخلوطي از هيدروكربن ها، با يا بدون مقدار كمي از ساير مواد كه براي اصلاح يا بهبود خواص قير “پير” شده در عمليات بازيافت روسازي هاي آسفالتي استفاده مي شود.
قطران تصفيه شده (tar Refined):
قطران عاري از آب، حاصل از عمليات تقطير يا تبخير قطران تا رسيدن به قوام مورد نظر مي باشد و يا توسط تقطير قطران و روان سازي باقيمانده تقطير حاصل مي شود.
تركيبات اشباع (Saturates ):
مخلوطي از هيدروكربن هاي نفتي و پارافيني محلول در حلال پارافيني كه روي سطح جاذب واسطه جذب نمي شوند، بقيه اجزاء شامل مواد نفتي و آروماتيك هاي قطبي جذب شده، بنابراين منجر به عمل تفكيك برش اشباع مي گردد.
يادآوري- كسر مواد اشباع بايد به وسيله نسبت حلال، حلال– آسفالت و ماده واسط جاذب تعيين شود.
(Straight – run pitch) زفت خام:
به زفتي گفته مي شود كه در فرآيند اوليه تقطير بدون افزودن روان كننده هاي ثانويه به قوام مورد نظر رسيده باشد.
قطران (Tar ):
ماده قيري(قیر و مواد قیری) سياه يا قهوه اي كه از نظر قوام به صورت مايع و يا نيمه جامد هستند و اجزاء اصلي آن حاصل ميعان در فرآيند تقطير تخريبي موادي چون زغال سنگ، نفت، شيل هاي نفتي، چوب و يا ساير مواد آلي و يا موادي كه پس از تقطير، قسمت عمده آن زفت است، مي باشد.
مخلوط هاي قير- مصالح سنگي و كاربرد آنها (Applications and Mixtures Aggregate–Bitumen)
پركننده ترك (filler Crack ):
قیر و مواد قیری كه براي پر و آب بندي كردن تركها در روسازي هاي موجود استفاده مي شود.
مواد غبارنشان (binder Dust ):
مقدار كمي از قیر و مواد قیری كه براي تثبيت سريع سطح راه هاي خاكي و جلوگيري از گرد و غبار به كار مي رود.
اندود آب بند بدون سنگ دانه (seal Fog ):
مقدار كمي از مواد قيري كه براي آب بندي و جلوگيري از شن زدگي يا هر دو در روسازي هاي موجود استفاده مي شود. به طور معمول از امولسيون هاي قيري كندشكن و ديرشكن استفاده مي شود كه ممكن است با آب رقيق شده باشند.
مخلوط تعمير و نگهداري (mix Maintenance ):
مخلوطي از مواد قيري و مصالح سنگي كه در دماي محيط براي پركردن چاله ها و قسمت هاي آسيب ديده در روسازي هاي موجود استفاده مي شود.
يادآوري- روش هاي مناسب دستي و مكانيكي براي تراكم در محل مخلوط به كار مي روند. اين مخلوط ها ممكن است براي استفاده سريع و يا استفاده خارج از انبار در زمان هاي بعدي بدون نياز به فرآيندهاي بيشتر، طراحي شده باشند.
آسفالت مخلوط شده در محل ((mix Road (place–in–Mixed :
رويه يا اساس قيري كه از مخلوط كردن مصالح سنگي و قير محلول، امولسيون قيري و يا قطران در محل انجام پروژه توليد مي شود. تهيه اين مخلوط مي تواند توسط دستگاه هاي سيار، گريدر، درگ و يا تجهيزات خاص مخلوط كننده در راه انجام شود. در تركيب اين مخلوط ممكن است از مصالح سنگي با دانه بندي باز و يا پيوسته، ماسه و يا خاك ماسه اي استفاده شود.
مالچ پاشي (treatment Mulch):
پاشيدن مواد قيري براي تثبيت موقت مناطقي كه به تازگي بذرباشي شده اند. همچنين اين مواد قيري را مي توان به عنوان اتصال دهنده خاك، خاشاك، كاه يا ني به كار برد.
ماكادم نفوذي (macadam Penetration):
لايه روسازي كه لزوماً شامل مصالح درشت دانه هم اندازه است، كه فضاي خالي بين آنها با مقدار زيادي مواد قيري پر مي شود، در ادامه با مصالح سنگي درشت دانه ريزتر پوشيده و كوبيده مي شود. ممكن است از چندين لايه مصالح ريزتر استفاده شود.
اختلاط كارخانه اي، پخش سرد (laid – cold, mix Plant):
مخلوطي از قير محلول، امولسيون قيري و يا قطران با مصالح سنگي كه در كارخانه مركزي تهيه مي شود. در دماي محل پروژه يا نزديك به آن بر روي سطح راه پخش و كوبيده مي شوند.
اختلاط كارخانه اي، مخلوط ناميزه قيري پخش گرم (mixture emulsion bituminous laid – hot, mix Plant )
مخلوطي از ناميزه و مصالح سنگي گرم شده كه معمولاً در كارخانه هاي منقطع يا پيوسته تهيه مي شود. در دماي بيشتر از دماي محل پروژه پخش و كوبيده مي شوند.
اندود نفوذي (coat Prime):
استفاده از مواد قيري با گرانروي كم روي سطح شني كه براي نفوذ، اتصال و تثبيت سطح موجود طراحي شده و به منظور بهبود چسبندگي مابين سطح شني و لايه آسفالتي به كار مي رود.
(Reclaimed asphalt pavement (RAP)) آسفالت خرده:
قشر آسفالتي يا مخلوط روسازي كه از محل به منظور كار برد در مخلوط بازيافتي تراشيده مي شود.
مخلوط روسازي آسفالت بازيافتي (mixture paving asphalt Recycled ):
مخلوطي از خرده آسفالت كه مي تواند شامل قير خالص، قيرابه (امولسيونهاي قير)، قير محلول، عامل بازيافتي، مصالح سنگي و فيلر معدني باشد.
دوغاب آب بندي (seal Slurry):
مخلوط رواني از امولسيون هاي قيري، مصالح سنگي ريزدانه، فيلر معدني و آب كه در روسازي هاي موجود كاربرد دارد.
ترميم سطحي (treatment Surface):
به كارگيري مواد قيري كه به دنبال آن از يك لايه مصالح سنگي معدني استفاده مي شود؛ كه ممكن است از چند نوع ماده معدني يا قير استفاده گردد.
اندود سطحي يا اندود اتصال coat bond (coat Tack):
به كارگيري مواد قيري بر روي يك سطح نسبتاً غيرقابل نفوذ كه به عنوان يك اتصال دهنده بين سطح قديمي و جديد عمل مي كند.
بتن قطراني، پخش سرد (laid cold, concrete Tar):
مخلوط كارخانه اي طراحي شده شامل قير قطراني با درجه گرانروي متوسط و مصالح سنگي دانه بندي شده، كه سريعاً پس از مخلوط شدن يا زماني كه دماي مخلوط آسفالتي به دماي محيط يا نزديك به آن برسد روي سطح راه پخش مي شود.
بتن قطراني – پخش گرم (laid hot و concrete Tar):
مخلوط كارخانه اي طراحي شده شامل قيرقطراني با درجه گرانروي زياد و مصالح سنگي دانه بندي شده با چگالي زياد كه در حداكثر دماي اختلاط (يا تقريباً نزديك آن) روي سطح راه پخش مي شود.
(Aggregate Materials) سنگدانهاي مصالح
سنگدانه (Aggregate ):
به مواد دانه اي با تركيبات معدني، مانند ماسه، شن، پوسته، سرباره كوره ذوب فلزات يا سنگ هاي خردشده كه با يك ماده چسبنده تشكيل ملات يا بتن را مي دهد و يا به تنهايي به عنوان لايه اساس، بالاست راه آهن و… به كار مي رود.
شن ساحلي (gravel Bank ):
شني كه طبيعي يافت مي شود و كم و بيش با مواد ريزدانه مانند رس و ماسه يا تركيبي از آنها و شن ماسه دار ، شن رسدار ، ماسه شن دار مخلوط شده است. رس شندار نشان دهنده نسبتهاي مختلف مواد در مخلوط مي باشند.
سرباره كوره آهن گدازي (slug furnace Blast):
محصولات غيرفلزي كه الزاماً شامل سيليكات ها و آلومينوسيليكات هاي آهكي و عناصر پايه ديگر است و به طور همزمان با آهن در كوره جمع مي شود.
كلينكر (Clinker ):
محصول جانبي ذوب شده يا نيمه ذوب شده اي است كه از احتراق زغال سنگ به دست مي آيد، و همچنين شامل
گدازه و كلينكر سيمان پرتلند، و تا حدودي آجر و سرباره شيشه اي مي باشد.
سنگ دانه درشت (aggregate Coarse):
سنگ دانهاي كه قسمت عمده آن بر روي الك 75 باقي مانده باشد.
يادآوري- اين تعاريف گزينه هايي هستند كه در شرايط متفاوت به كار مي روند.
محصول سنگ شكن (run Crusher ):
به كل محصول سرند نشده از يك سنگ شكن گفته مي شود.
سنگ دانه ها با دانه بندي پيوسته (aggregate graded Dense):
سنگ دانه هايي كه توزيع اندازه ذرات آن به گونه اي است كه پس از تراكم، فضاي خالي ايجاد شده بين ذرات سنگ دانه اي آنها كه به صورت درصدي از فضاي كل است، نسبتاً كم مي باشد.
سنگ دانه هاي ريز (aggregate Fine):
شماره 4/ (4 ميليمتري (1 (سنگ دانه هاي عبوري از الك 5/9 ميلي متري كه تقريباً به طور كامل از الك 75
عبور كرده و قسمت عمده آن بر روي الك 75 ميكرون (شماره 200 (باقي مي ماند. يا (-2 (بخشي از /4 ميليمتر (شماره 4 (عبور كرده و بر روي الك 75 ميكرون (شماره 200 (باقي سنگ دانه هايي كه از الك75مي ماند.
1- Gravelly clay
2 -Gravelly sand
3 -Clayey gravel
4- Sandy gravel
يادآوري- اين تعاريف گزينه هايي هستند كه در شرايط متفاوت به كار مي روند. تعريف1 (براي كل مصالح ريزدانه چه در
شرايط طبيعي و چه پس از شكستن به كار مي رود. تعريف 2 (براي بخشي از مصالح ريزدانه به كار ميرود. شرايط لازم
خصوصيات و دانه بندي بايد در مشخصات ذكر شود.
وجه شكسته (face Fractured ):
سطح زاويه دار، زبر يا شكسته ذرات سنگ دانه كه به وسيله عمل خردكردن به صورت مصنوعي يا طبيعي ايجاد مي شود.
(Macadam dry bound and water bound) (تر- خشك )ماكادام:
لايه روسازي، الزاماً شامل سنگ دانه هاي درشت هم اندازه كه توسط ماسه و ذرات الك شده در محل پر مي شود، براي ماكادام هاي تر مصالح پركننده همراه با آب استفاده مي شوند، ماكادام بايد به صورت چند لايه اجرا شود.
(Maximum size of aggregate) سنگدانه اندازه حداكثر:
يكي از مشخصات معمول براي توصيف سنگ دانه، كوچك ترين چشمه الكي كه تمام مقدار سنگ دانه از آن بايد
عبور كند.
يادآوري- تعريف ديگري كه فقط در مورد مصالح ريزدانه مورد استفاده در طراحي مخلوط هاي روسازي ويژه به كار مي رود، در بردارنده مشخصات استاندارد بند 2-3 است
(Nominal maximum size of aggregate) سنگ دانه اسمي اندازه حداكثر:
يكي از مشخصات معمول براي توصيف سنگ دانه، كوچكترين چشمه الكي كه تمام مقدار سنگدانه از آن مي تواند عبور كند.
يادآوري 1 -در مشخصات سنگ دانه ها، به طور معمول چشمه الكي ذكر شده است كه ممكن است تمام سنگ دانه ها از آن عبور كنند، بنابراين بخشي از سنگ دانه ها، كه مقدار بيشينه آن مشخص است ممكن است روي سطح الك باقي بمانند. چشمه الكي كه به اين شكل تعيين شده است به عنوان “حداكثر اندازه اسمي” ناميده مي شود.
يادآوري 2 -تعريف ديگري كه فقط در مورد سنگ دانه هاي مورد استفاده در طراحي مخلوط هاي روسازي به كار مي رود، در بردارنده مشخصات استاندارد بند 2-3 است.
سنگ دانه با دانه بندي باز (aggregate graded Open ):
به سنگ دانه هايي كه توزيع اندازه ذرات آن به گونه اي است كه پس از تراكم، فضاي خالي ايجاد شده بين ذرات سنگ دانه اي آنها كه به صورت درصدي از فضاي كل است، نسبتاً زياد مي باشد.
قلوه سنگ (Rubble):
سنگ هاي ناصاف به شكل ها و اندازه هاي نامنظم كه از يك توده بزرگتر به روش طبيعي توسط فرآيندهاي زمين شناسي يا به روش مصنوعي در معادن استخراج سنگ، توسط برش، انفجار يا شكستن ايجاد مي شوند.
پسماند سرند (Screenings ):
مواد باقيمانده ناشي از شكستن مصنوعي سنگ ها، تخته سنگها، قلوه سنگ ها، شن، سرباره كوره ها و /2 بتن هاي ساخته شده از سيمان كه تمام آنها از كوچكترين الك سنگ شكن عبور و اغلب آنها از الك 36ميلي متر (شماره 8 )عبور كند.
سنگ دانه خاكي (aggregate Soil ):
به مخلوط طبيعي يا تركيبي كه غالباً شامل سنگ، شن يا ماسه كه حاوي مقدار قابل توجهي مواد رسي و لاي كوچكتر از الك 75 ميكرون (شماره200 )باشد، گفته مي شود.
سرباره آهن گدازي (slag Steel ):
محصول غيرفلزي كوره ذوب فلزات يا كوره الكتريكي است كه بايد داراي سيليكات هاي كلسيم و تركيبات آهن دار باشد. كه همراه با اكسيدهاي آلومينيوم، منيزيم، آهن، كلسيم و منگنز ممزوج و با هم در يك قاعده اكسيژن دار قرار گرفته اند.
خرده سنگ (chips Stone ):
خرده سنگ هاي زاويه دار كوچك بدون گردوغبار.
(Relating to Tests) آزمايش ها با رابطه در 4-3
مش (Mesh):
چشمه مربع شكل يك الك.
دماي نرمال (temperature Normal ):
دماي در نظر گرفته شده براي بررسي خصوصيات فيزيكي مواد قيري در آزمايشگاه با 25 درجه سلسيوس مي باشد.
درجه نفوذ (Penetration):
سنجش قوام طبيعي مواد قيري براساس طولي از يك سوزن استاندارد برحسب يك دهم ميلي متر كه به طور قائم در آزمونه قير تحت شرايط مشخص بارگذاري، زمان و دما نفوذ مي كند، بيان مي شود.
سرند (Screen ):
يك وسيله با چشمه هاي دايره اي كه براي جداسازي مواد براساس اندازه آنها در آزمايشگاه استفاده مي شود.
الك (Sieve ):
يك وسيله با چشمه هاي مربعي كه براي جداسازي مواد براساس اندازه آنها در آزمايشگاه استفاده مي شود.