سبد خرید شما خالی است.
شکل گیری قیر طبیعی یکی از مهمترین مواد آلی در زمین هستند که در ساخت توده‌های سنگی و سایر فرآیندهای زمین‌شناسی نقش مهمی دارند. منطقه شک میدان- گیلانغرب یکی از مناطقی است که قیرهای طبیعی موجود در آن بررسی شده است. در این مقاله، به بررسی شکل‌گیری قیرهای طبیعی، ژئوشیمی آنها و ویژگی‌های آنها در منطقه شک میدان- گیلانغرب پرداخته می‌شود.
ما می دانیم قیرهای طبیعی به دلیل شکل‌گیری آنها در شرایط خاص و نیز فرایندهای پیچیده شیمیایی، خصوصیات منحصر به فردی دارند. برای شکل گیری قیر طبیعی، نفت خام در شرایطزمین‌شناسی مناسب باید باقی مانده و به صورت طبیعی از آن جدا شود. این شرایط شامل فشار کافی، دمای مناسب و ماده‌ی آلی کافی در نفت خام است. در منطقه شک میدان- گیلانغرب، این شرایط به دلیل وجود توده‌های سنگی واضح و فشار بالا در این منطقه، فراهم شده است.
این ماده معدنی شامل ترکیبات آلی متنوعی هستند که در آنها عناصری مانند کربن، هیدروژن، اکسیژن، گوگرد و نیتروژن وجود دارند. بررسی ژئوشیمی قیرهای در منطقه شک میدان- گیلانغرب نشان داد که این قیرها شامل ترکیباتی با درصد بالای کربن و هیدروژن هستند و شامل عناصری مانند گوگرد، نیتروژن و اکسیژن نیز می‌باشند.
قیرهای منطقه گیلانغرب در سطح ناپیوستگی‌ها و زیر ژیپس‌های توده‌ای سازند گچساران یافت می‌شوند. مطالعات ژئوشیمیایی و تجزیه عنصری نمونه‌های قیر طبیعی نشان می‌دهد که مقادیر اکسیژن بین 3 تا 38 درصد و مقادیر کربن بین 40 تا 90 درصد متغیر است. بیشینه مقدار SiO2 و CaO در برخی نمونه‌ها بالا بوده و میزان گوگرد نیز با بالا بودن مقادیر CaO مطابقت دارد.
مقدار خاکستر نمونه‌ها با تغییرات 2 تا 19 درصد نشانگر کیفیت آنهاست. درصد مواد فرار نیز بین 5 تا 35 درصد متغیر بوده و از کیفیت بالایی برخوردارند. علاوه بر این، میزان رطوبت نمونه‌ها نیز بین 2 تا 37 درصد متغیر است و کیفیت قیر طبیعی با کاهش مقدار آن افزایش می‌یابد.
بیتومین طبیعی دارای خصوصیاتی مانند چسبندگی بالا، مقاومت حرارتی، مقاومت به انحلال در آب و قابلیت انعطاف پذیری بالا هستند. این خصوصیات، قیرها را به ماده‌ای مناسب برای استفاده در صنایعی مانند راه‌سازی، ساخت و ساز و تولید مواد ضد آب تبدیل کرده است.
برای مطالعه شکل‌گیری قیر طبیعی، در مناطق حاوی قیر، 60 نمونه پترولوژی و ژئوشیمی برداشت شد. برای استخراج قیر طبیعی نمونه، سعی شد تا به حد امکان معرف تمامی رگه‌ها باشد و از سطح رگه‌ها نمونه‌برداری نشود. همچنین، سعی شد که نمونه‌برداری در شرایطی صورت بگیرد که کمتر دستخوش عوامل جوی شود. نمونه‌های برداشت شده در کیسه‌های پلاستیکی بسته‌بندی شدند و 10 نمونه از آنها جهت آنالیز XRF به شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران ارسال شد که نتایج حاصل از آن در اینجا ارائه می‌شود.
مواد شیمیایی موجود در معادن گیلانغرب ممکن است شامل ترکیباتی مانند هیدروکربن‌های آروماتیک و الیفاتیک، هیدروکربن‌های سیکلی و اشباع‌شده، اسیدهای آلی، آلدهیدها، کتون‌ها، فنل‌ها، سرباره‌های فلزی، آمین‌ها، آلکوهل‌ها و گروه‌های عاملی دیگر باشند. میزان و نوع این ترکیبات به محل و شرایط استخراج قیر بستگی دارد و ممکن است در قیرهای دیگر متفاوت باشد.
با توجه به بررسی پروژه شکل‌گیری قیرهای طبیعی، ژئوشیمی و خصوصیات آنها در منطقه شک میدان- گیلانغرب، می‌توان نتیجه گرفت که این قیرها دارای ترکیبات آلی با درصد بالای کربن و هیدروژن هستند و دارای خصوصیاتی مانند چسبندگی بالا، مقاومت حرارتی، مقاومت به انحلال در آب و قابلیت انعطاف پذیری بالا هستند.
در محدوده مورد مطالعه، برونزدهای قیر طبیعی که الگوی آنها تحت تأثیر عوامل زمین‌ساختی و چین‌ها هستند، زیر ژیپس‌های سازند گچساران و در درز و شکاف‌های آنها به شکل رگه‌های معدنی یافت می‌شوند. محدوده مورد بررسی شرایط چینه‌شناسی و تکتونیکی مناسبی برای تشکیل و بروز قیر طبیعی دارد.
اندازه کربن نمونه‌های آنالیز شده حدود ۴۰ تا ۹۰ درصد متغیر است و بیشترین میزان مواد فرار در نمونه‌های مورد مطالعه حدود ۳۵ درصد است که نشان‌دهنده کیفیت بالای آنهاست. مطالعات XRF نشان می‌دهد که میزان SiO2 و CaO برخی از نمونه‌ها بالاست که ممکن است به علت تشکیل این مواد در تشکیلات گچساران باشد و برای حذف آنها باید راه‌حلی اندیشید.
