اکتشاف قیر طبیعی، در گیلانغرب از این لحاظ مهم بوده ،که این منطقه در زاگرس چین خورده قرار دارد.
داده های سنجش از دور (تصاویر ماهواره ای)، زمین شناسی، تکتونیک و مجموعه داده های معدنی منطقه، در تهیه یک الگوریتم یکپارچه ابتکاری برای اکتشاف ماده معدنی گیلسونایت، در مراحل اولیه اکتشاف استفاده می شود.
لازم به ذکر است که معدن گیلسونایت ماد از تمامی روشهای اکتشافی بهره می برد.
معیارها و زیر معیارهای موثر در اکتشاف این ماده معدنی با توجه به داده های اکتشافی موجود مورد شناسایی و ارزیابی قرار می گیرند.
سپس این معیارها با استفاده از فرآیند سلسله مراتبی تحلیلی فازی، وزن دهی، و در نهایت با استفاده از روش بیشترین شباهت به راه حل ایده ال مثبت و منفی در محیط فازی برای تهیه نقشه پتانسیل یابی معدنی گیلسونایت، در منطقه گیلان غرب رتبه بندی می شوند.
در نهایت، نقشه پتانسیل یابی معدنی با استفاده از ترکیب روشهای یاد شده برای شناسایی بهینه در مراحل اولیه شناسایی این ماده معدنی ارزشمند برای کاهش زمان، هزینه و ریسک اکتشاف تولید می شود.
با توجه به اینکه ماده معدنی قیر طبیعی، یک ماده استراتژیک در جهان و ایران است، اکتشاف کانسار گیلسونایت، اولویت بالایی دارد، اکتشاف ذخایر جدید در مناطق مستعد، هدف اصلی شناسایی و پی جویی مواد معدنی است.
برای این منظور، مجموعه ای از داده های اکتشافی باید جمع آوری و در نهایت با تجزیه و تحلیل و یکپارچه سازی آنها،حاصل شود.
1- در فاز اول هدف شناسایی و تعیین معیارهای موثر برای اکتشاف معادن قیر طبیعی است
2- سپس در فاز دوم از FAHP برای به دست آوردن وزن معیارها و زیرمعیارها استفاده شده است
3- در نهايت در فاز سوم از FTOPSIS برای رتبه بندی مناطق دارای پتانسیل بیشتر استفاده گردید.
لازم به ذکر است که می توان MCDM و MPM را با استفاده از FAHP انجام داد، اما در صورت ادغام با سایر روشهای تصمیم گیری، این روند قابل بهبود است.
پهنه اکنشافی قیر معدنی ،همانند معدن گیلسونایت ماد، عمدتا در منطقه گیلانغرب قرار دارد كه یكی از مناطق مستعد ایران برای اكتشاف گیلسونایت است. این پهنه از نظر ساختاری در منطقه زاگرس چین خورده واقع شده است، که قسمتهای شرقی آن بخشی از حوضه رسوبی لرستان و بخش غربی آن بخشی از حوضه رسوبی شمال دزفول است.
از نظر پتانسیل هیدروکربن، منطقه مورد مطالعه شامل پتانسیل سطح و عمیق بوده که پتانسیل سطح آن عمدتا گیلسونایت است.
گیلسونایت یک هیدروکربن طبیعی است که از لحاظ خاص فیزیکی و شیمیایی در محدوده بین قیرپالایشگاهی و زغال سنگ است می باشد .
بیشتر منابع هیدروکربوری شناخته شده در منطقه گیلان غرب مربوط به گسلهای منطقه است. در شناسایی و اکتشاف پتانسیل گیلسونایت، بررسی فرآیندهای چین خوردگی، گسلها، شکستگیها و مکانیسم تشکیل آنها اهمیت ویژه ای دارد. در این منطقه، تاقدیسها ساختارهای اصلی برای انباشت مواد معدنی به ویژه گیلسونایت هستند.
مرحله بعد، عامل مهم و فراوان، گسلها و شکستگیهایی است که محل قرارگیری ماده معدنی در ضخامتهای مختلف را کنترل می کنند.
به طور کلی، داده های موثر در اکتشاف گیلسونایت، شامل چینه شناسی، کانی سازی و تکتونیکی است. نقشه های زمین شناسی 000،50:1 شرکت ملی نفت ایران برای استخراج داده های چینه شناسی و زمین ساختی مورد استفاده قرار می گیرد.
همچنین، انتشار تصاویر حرارتی و رادیومترسنج بازتابی (ASTER ) برای تعیین مرزهای سازندها و بهبود چینه شناسی و تکتونیک مورد استفاده قرار گرفته اند.
در ادامه، داده های به کار رفته در زمین شناسی ، سنگهای در برگیرنده مخزن و سنگ پوش، سیستمهای نفتی را در زاگرس کنترل می کنند.
سازندها در تمام مناطق لرستان کاملا بالغ هستند ، و سازندهای آسماری و گچساران پوشش مناسبی از مواد نفتی با منشا پابده را در برمی گیرد.
این واحد سنگی که شامل مخزن و سنگ پوش است؛ بیشترین گستره در منطقه گیلان غرب وجود دارد.
چنین عواملی عوامل باعث شده است تا علاوه بر سایر منابع و مخازن کمربند زاگرس، منطقه گیلان غرب از غنی ترین مناطق خاورمیانه از نظرمشخصات مخازن کم عمق، در نزدیکی سطح و بیرون آمدن مواد هیدروکربنی، به ویژه ماده معدنی گیلسونایت باشد.
یهترین میزبان کانی سازی گیلسونایت (از نظر ذخیره و کیفیت ) در منطقه گیلانغرب، سازند گچساران است. همچنین، بخش آنیدریتیک عضو کلهر و همچنین سازند آسماری، پابده و گورپی به ندرت کانی سازی ضعیف دارند.
معادن قیرمعدنی در این منطقه به طور کلی با روند شمال غربی-جنوب شرقی و به موازات قرار گرفته اند.
کانی های گیلسونایت موجود در سازند پابده عمدتا دارای ذخایر کم و در امتداد شکستگیهای عرضی است که کیفیت بالایی دارند.
سه ویژگی موثر تکتونیکی در ایجاد معدن گیلسونایت :
1- گسلها
2- چینها
3- و درزه ها
این ویژگیها از نقشه های زمین شناسی 000،50:1 منطقه گیلانغرب استخراج شده است.
به گفته کارشناسان خبره در زمینه اکتشاف این ماده معدنی، گسلهای طولی اهمیت بیشتری نسبت به گسلهای عرضی دارند.
اگرچه گسلها و شکستگیها در منطقه به نسبت چین خوردگی، فراوانی کمتری دارند، اما به دلیل کنترل پراکندگی ماده معدنی بسیار بااهمیت هستند.
در بخشهایی از پهنه که سازندهای پابده و گورپی گسترش قابل توجهی دارند به سبب ویژگیهای شکل پذیری این سازندها از یک سو و از سوی دیگر رخنمونهای گسترده سازند گچساران در پهنه ، سبب شده گسیختگی در سطح به حداقل برسد و گسلهای دیده شده در سطح، کم ژرفا و با طول کم باشد، و از سازندهای آغاجاری و گچساران تجاوز نکنند.
کانی سازی با توجه به اینکه در این پهنه اکتشافی، معادن گیلسونایت بزرگ و کوچک وجود دارد. لایه های ایجاد شده از این معادن ارزش اکتشافی دارند.
معادن با توجه به اهمیت و تاثیرگذاری در اکتشاف گیلسونایت به سه لایه شامل لایه معادن بزرگ، لایه معادن کوچک و اندیسهای اکتشافی طبقه بندی شده اند.
